اهمیت سولفات آهن

اهمیت کود سولفات آهن

سولفات آهن به عنوان یک کود کشاورزی به همراه مواد کمک تجزیه آن یعنی گوگرد و باکتری تیوباسیلوس برای رشد گیاهان و رفع کمبود آهن ضروری است. استفاده از کود سولفات آهن به عنوان ریزمغذی کشاورزی برای بسیاری از موارد حیاتی گیاهان نظیر تولید کلروفیل که منجر به رفع زردی گیاهان می شود و نیز به بهبود فرایند فتوسنتز کمک می کند ضروری است. همچنین آنزیم های آهن دار مثل سیتوکروم برای تنفس گیاهان بسیار با اهمیت می باشد. عنصر آهن در کود سولفات آهن به صورت دو ظرفیتی Fe+2 که بهترین حالت قابل جذب برای گیاهان است.

سبزی گیاهان و انجام فرایند فتوسنتز توسط کلروفیل که موجب گلدهی و افزایش محصول می شود نیازمند استفاده از کود آهن است. کمبود آهن موجب زردی و رنگ پریدگی برگ ها شده و این زردی در بین رگبرگ ها و مخصوصا در برگ های جوان با وضوح بیشتری قابل مشاهده است. عنصر آهن فراوان ترین عنصر فلزی در خاک است که تقریبا در همه جای کره زمین یافت می شود. ولی وجود برخی عوامل سبب می گردد که گیاهان از دسترسی به این ماده و جذب آن دور بمانند. آهکی و قلیایی بودن خاک کشاورزی مهم ترین دلیل عدم دسترسی گیاهان به آهن و سایر ریز مغذی ها است. روش های اشتباه در کشاورزی نظیر آبیاری سنگین و کود دهی غیر اصولی سبب کاهش تنفس خاک و افزایش غلظت بی کربنات می شود که این عامل برای گیاهان زیان آور است.

کود سولفات آهن ۲ ظرفیتی Iron(II) sulfate با فرمول FeSO4 به شکل کریستال های سبز رنگ و کمی آبدار می باشد. با توجه به اینکه پایدار ترین حالت آن دارای هفت مولکول آب است به نام سولفات آهن ۷ آبه نامیده می شود ولی روش هایی برای خشک کردن این محصول به صورت تک آبه نیز وجود دارد که آن را تبدیل به کود سولفات آهن پودری می نماید. نوع دیگری از این محصول نیز قابل تولید است که کاملا خشک و زرد رنگ بوده و از نظر فرمول شیمیایی به صورت Fe2(SO4)3 است. این ماده سولفات آهن ۳ ظرفیتی بوده Iron(III) sulfate وبا نام فریک سولفات شناخته می شود.

مشخصات فنی

تولید

سولفات آهن در فرایند تولید فولاد به دست می آید. این ماده یک محصول جانبی صنایع ذوب آهن است که البته ماده ای بسیار با ارزش محسوب می شود. در صنعت تولید فولاد ، فرایندی به نام حمام اسید یا حمام ترش وجود دارد که فولاد برای پوشش دهی از میان اسید سولفوریک عبور داده می شود ، در این فرایند ، زاج سبز تولید می گردد. البته روش دیگری نیز برای تولید آن هست که از طریق کاربرد ضایعات آهن بوده و در ایران بیشتر از همین روش استفاده می نماییم. در این روش ، ضایعات آهن و اسید سولفوریک رقیق با هم واکنش داده می شود. چنانچه قراضه آهن بیش از ده ساعت در محلول اسید سولفوریک باقی بماند ، در نهایت یک مایع سیاه رنگ به دست می آید که به دلیل آلودگی های ناشی از کربن و روغن موجود در آهن است و باید فیلتر شود. Iron(II) sulfate – https://en.wikipedia.org/wiki/Iron(II)_sulfate

محصول تولید شده توسط این روش از نوع سولفات آهن دو ظرفیتی هفت آبه است که می توان به طور مستقیم آن را استفاده نمود. اما امکان افزایش خلوص و خشک کردن فروس سولفات از طریق آفتاب و یا خشک کن های حرارتی یا روتاری نیز وجود دارد. سولفات آهن خشک پودری یا مونو هیدراته monohydrate ، سفید رنگ است و برای کشاورزی مناسب نیست بلکه بیشتر به عنوان خوراک دام و طیور کاربرد دارد. معادلات واکنش تولید سولفات آهن به شرح زیر است:

Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2

۲FeS2 + 7O2 + 2H2O → ۲FeSO4 + 2H2SO4

کود سولفات آهن در کشاورزی

روش مصرف سولفات آهن در کشاورزی به دو صورت چالکود و محلول پاشی است. البته می توان آن را در سیستم آبیاری غرق آبی هم استفاده نمود اما این کار توصیه نمی شود زیرا تاثیر گذاری کمتری دارد. همچنین بهتر است کود دهی سولفات آهن در کشاورزی به صورت سالیانه نبوده و یک تا دو سال در میان باشد تا به میزان بیش از حدی در خاک وارد نشود. از دیگر عوامل بهبود جذب سولفات آهن ، استفاده همزمان آن به همراه کود های حیوانی ، مخصوصا در محدود ریشه گیاهان است.

در مورد محلول پاشی هم باید توجه داشت که این کار به هیچ عنوان نباید در زمان شکوفه زنی یا اوایل میوه دهی انجام شود زیرا سبب سوختن محصول می گردد. این ریزمغذی کشاورزی را می توان در دو نوع سولفات آهن آبدار ۱۸ درصد کریستالی و سولفات آهن خشک ۲۰ درصد پودری در کشاورزی بکار برد. همچنین پیش از مصرف ، حتما آزمون خاک انجام شود تا میزان مورد نیاز کود در اختیار خاک قرار گیرد.

روش چالکود : در روش کود دهی خاکی توصیه می شود برای هر درخت به میزان نیم تا یک کیلوگرم کود سولفات آهن را با کودهای آلی یا حیوانی مخلوط نموده و در نزدیکی ریشه درخت چالکود نمایید. اگر باغ هنوز در مرحله نهال بوده و یا تراکم درختان زیاد باشد ، نصف این مقدار کفایت می کند.

روش محلول پاشی : چنانچه خاک بسیار قلیایی بوده و یا شرایط مطلوبی برای گیاهان نداشت می توان از روش محلول پاشی استفاده نمود. در این روش توصیه می شود به دفعات دو یا چندین بار در تولید فصل رشد (به استثنای زمان گلدهی یا میوه دهی) محلول پاشی انجام گردد. بهترین زمان اولین محلول پاشی درختان میوه ، چهارمین هفته پس از گلدهی و دومین محلول پاشی ، سه هفته پس از مرتبه اول است.

کاربرد و موارد مصرف

– در کشاورزی و باغداری برای رفع کمبود آهن

– در تولید انواع کود کشاورزی مانند کود های ماکرو و میکرو و کود کامل

– در تصفیه آب و فاضلاب برای سختی گیری آب

– در تولید خوراک دام و طیور به عنوان مکمل آهن

– در تولید رنگ و جوهر به عنوان پیگمانت

– در صنایع روی جهت استخراج فلز از طریق رسوب دهی با هالوژن ها

– در صنعت تولید سیمان جهت کاهش کرومات

– در نساجی و دباغی برای رنگرزی

– در تولید قرص آهن به منظور درمان کمبود آهن

حمل و نگهداری

این محصول باید به خوبی آبگیری شود زیرا سولفات آهن آبدار است و در زمان حمل و نقل به شهر های مختلف و یا نگهداری در انبار ، مایعی سبز رنگ و اسیدی از داخل کیسه های آن به بیرون نشت می نماید. این مورد برای خریداران این محصول نیز زیان آور است زیرا بخشی از محصول خریداری شده از دست می رود. بنابراین دقت کنید که از تولید کننده معتبر خرید نمایید.

برای نگهداری زاج سبز باید آن را در محلی خشک و خنک انبار کنید. چنانچه به مدت طولانی در زیر تابش مستقیم آفتاب باشد ، کم کم تغییر رنگ داده و با ناخالصی های موجود در محیط ترکیب می شود. به دلیل خاصیت اسیدی ، آن را مجاورت مواد قلیایی یا واکنش دهنده نگهداری نکنید